10 pytań i odpowiedzi o System Dozoru Elektronicznego (SDE)
Zagadnienie odbywania kary w ramach systemu SDE, jak wynika z mojego doświadczenia, powoduje wiele wątpliwości i pytań ze strony skazanych i ich najbliższych. W tym krótkim artykule przedstawiam jedynie najważniejsze pytania i odpowiedzi dotyczące tego tematu.
1.Na czym polega SDE?
System wykonywania kary pozbawienia wolności w dozorze elektronicznym (SDE) polega na odbyciu tej kary poza zakładem karnym (w systemie nie izolacyjnym), poprzez kontrolę za pomocą urządzeń technicznych.
2. Czy SDE orzekane w wyroku skazującym?
Nie. Aby móc odbywać karę pozbawienia wolności w dozorze elektronicznym skazany, który spełnia ustawowe przesłanki lub jego obrońca musi złożyć odpowiedni pisemny wniosek. Prawo do złożenia stosownego wniosku ma także: prokurator, sądowy kurator zawodowy lub dyrektor zakładu karnego
3. Do jakiego sądu złożyć wniosek o SDE?
Do właściwego sądu penitencjarnego, w którego okręgu skazany przebywa.
4. Czy do wniosku o SDE należy dołączyć jakieś dokumenty?
Decydowanie tak.
-Obowiązkowo dołączyć należy zgodę wszystkich osób pełnoletnich, wspólnie zamieszkujących w miejscu, gdzie kara ma być wykonywana. Co istotne zgody tej nie można cofnąć po uzyskaniu przez skazanego zezwolenia na SDE. W pewnych wypadkach, zgodę taką może odebrać kurator przeprowadzający wywiad w miejscu, gdzie ma przebywać skazany.
-Nadto zaleca się dołączenie proponowanego harmonogramu dnia/tygodnia z uwzględnieniem miejsc, dni i godzin przebywania skazanego, miejsc wykonywania pracy itp.
-A także telefony i dane kontaktowe osób współzamieszkujących ze skazanym, co umożliwi technikom, jeszcze przed posiedzeniem w sądzie, sprawdzenie możliwości technicznych zainstalowania sprzętu technicznego.
5. Kto spełnia warunki do uzyskania SDE?
O SDE może strać się osoba skazana:
-na karę nie przekraczającą 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, ale też ta, której wymierzono dwie lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany mają odbyć kolejno – nieprzekraczających w sumie jednego roku i sześciu miesięcy;
-wobec której nie zachodzą warunki tzw. multirecydywy przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego;
-posiadająca określone miejsce stałego pobytu, a lokal, w którym posiadać będzie miejsce zamieszania spełnia stosowne warunki techniczne, do odbywania kary w systemie SDE;
-dysponująca zgodą osób pełnoletnich zamieszkujących wspólnie z nim, na odbywanie w miejscu zamieszkania kary w systemie SDE przez skazanego.
6. Czy po spełnieniu warunków formalnych Sąd ma obowiązek orzec o wyrażeniu zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w ramach systemu SDE?
Sąd ma uprawnienie a nie obowiązek do wydania postanowienia, w którym wyrazi zgodę na odbycie kary pozbawienia wolności w ramach systemu SDE. Sąd bowiem po przeanalizowaniu treści wniosku, wysłuchaniu argumentacji skazanego i jego obrońcy, rozstrzyga, czy kara odbywana w systemie SDE jest wystarczająca do osiągnięcia celów kary orzeczonej względem skazanego w wyroku.
7. Co należy rozumieć przez warunki techniczne do odbycia kary w systemie SDE?
Kara może być wykonywana w systemie dozoru elektronicznego jedynie wówczas, gdy pozwalają na to warunki techniczne obejmujące w szczególności liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów, oraz możliwości organizacyjne ich obsługi. Sprawdzenie warunków technicznych w miejscu, gdzie ma być odbywany dozór, z reguły miejsce na krótko przed planowanym posiedzeniem w sądzie.
8. Czy odbywając już karę pozbawienia wolności można uzyskać zgodę na odbycie pozostałej jej części w ramach systemu SDE?
Tak. Istotne jest jednak to, aby kara orzeczona wobec skazanego bądź suma kar do odbycia, nie przekraczała wymiaru jednego roku i sześciu miesięcy. Skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można nadto udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiajądotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.
9. Kiedy rozpoczyna się odbywanie kary w systemie SDE?
Rozpoczęcie odbywania kary pozbawienia wolności w systemie SDE następuje nie później niż 24 godziny od zwolnienia skazanego z zakładu karnego, a jeśli skazany przebywa na wolności, nie później niż 24 godziny od ogłoszenia lub doręczenia skazanemu postanowienia o rozpoczęciu dozoru elektronicznego.
Jeżeli wobec skazanego przebywającego w zakładzie karnym orzeczono dozór mobilny lub zbliżeniowy, można wyznaczyćtermin założenia nadajnika w okresie do 7 dni przed zakończeniem odbywania kary lub warunkowym przedterminowym zwolnieniem; w takim wypadku o terminie powiadamia się podmiot dozorujący i dyrektora zakładu karnego,
Rozpoczęcie wykonywania dozoru elektronicznego następuje z dniem, w którym wobec skazanego uruchomiono środki techniczne niezbędne do wykonywania kary w tym systemie.
10. Co zawiera postanowienie sądu penitencjarnego o wyrażeniu zgody na odbywanie kary w systemie SDE?
W postanowieniu o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego sąd penitencjarny:
-określa miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania nałożonych obowiązków oraz rodzaj podlegających zainstalowaniu środków technicznych;
-wyznacza termin i określa sposób zgłoszenia przez skazanego podmiotowi dozorującemu gotowości do zainstalowania rejestratora stacjonarnego lub przenośnego lub nadajnika.
Na postanowienie sądu penitencjarnego przysługuje zażalenie.
Przygotowując wniosek do sądu penitencjarnego o wyrażenie zgody na odbywanie kary w systemie SDE należy pamiętać, że każdy przypadek trzeba traktować indywidualnie. Prawidłowo sporządzone uzasadnienie, racjonalnie przygotowany harmonogram odbywania kary, uwzględniający cechy skazanego, czyn, za który została wymierzona mu kara i cele jakie zdaniem sądu miała ona wypełnić są bardzo istotne z punktu widzenia powodzenia składanego wniosku i często stanowią klucz do sukcesu.